ارایه مدل چندمعیاره برای ارزیابی اثرات محیط‌زیست جاده‌های آسفالت (مطالعه موردی: کمربندی شرقی همدان)

ارزیابی اثرات محیط‌زیستی، ابزاری برای اطمینان یافتن از اجرای مناسب و صحیح یک پروژه است و می‌توان آن را روشی جهت تعیین، پیش‌بینی و تفسیر اثرات یک پروژه پیشنهادی بر محیط‌زیست دانست. در فرآیند ارزیابی اثرات محیط‌زیست همواره قضاوت‌های انسانی در اخذ تصمیم و در ارتباط با انتخاب نوع کاربری، یا سنجش اثر ناشی از توسعه بر محیط‌زیست مؤثر بوده است. در بسیاری از موارد، لازم است تا ارزیاب با سنجش هزینه‌ها و منافع گزینه‌های مختلف پروژه، بهترین گزینه را در بین گزینه‌های رقیب انتخاب کند. در این پروژه ارزیابی اثرات محیط‌زیستی با استفاده از روش ماتریس سریع، روشTOPSIS و ANP که هر دو از روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره هستند، انجام شد. فرآیند طی‌شده شامل: غربالگری، تعیین محدوده، معرفی گزینه‌ها، مطالعات وضعیت پایه محیط‌زیست، تعیین و پیش‌بینی اثرات، ارزیابی اثرات با سه روش یاد شده و تهیه گزارش است. در مرحله غربالگری با استفاده از فهرست‌های مثبت (فهرست پروژه‌های مشمول ارزیابی) مشخص شد که پروژه نیازمند ارزیابی است، سپس با کار میدانی مرزهای محدوده مورد مطالعه و مسیرهایی که کمربندی می‌تواند در آن احداث شود تعیین شد که در این مرحله دو مسیر برای احداث جاده معرفی شد. در ادامه، وضعیت موجود عوامل محیط‌زیست بررسی شد، سپس به وسیله چک‌لیست مهم ترین عواملی که در صورت احداث کمربندی تحت تاثیر واقع می‌شدند شناسایی شدند و به عنوان معیار در ارزیابی اثرات انتخاب شدند. سپس با استفاده از سه روش ماتریس سریع، TOPSIS، ANP، به طور جداگانه ارزیابی اثرات محیط‌زیست انجام شد. هر سه روش، گزینه "الف" را به عنوان مسیر مناسب برای احداث جاده معرفی کردند، اما در این میان روش ANP به دلیل توانایی در ایجاد یک شبکه که روابط متقابل بین معیارها و گزینه‌ها را در سطوح و جهات مختلف مدل می‌کند به عنوان روش مناسب چندمعیاره برای ارزیابی اثرات محیط‌زیستی پروژه‌های مختلف معرفی شد.